Czym jest endometrium

Endometrium, często mylone z pojęciem endometriozy, to bardzo ważna część kobiecych narządów rozrodczych. Pojęcie endometrium przybliży nasz specjalista ginekologii i położnictwa Lek. Tytus Brągoszewski

Czym jest endometrium

Endometrium to termin używany do określenia błony śluzowej macicy, czyli tkanki naturalnie wyściełającej jamę macicy. To niezwykle istotna część należąca do kobiecych narządów rozrodczych. Budowa i funkcje endometrium zmieniają się okresowo w następujących po sobie fazach cyklu miesiączkowego. Przeobrażanie się endometrium jest możliwe dzięki działaniu żeńskich hormonów płciowych: estrogeny i progesteron.

Budowa i funkcje endometrium

Z punktu widzenia anatomii endometrium jest jedną z trzech warstw ściany macicy, na którą składają się:
• błona surowicza,
• błona mięśniowa,
• i właśnie błona śluzowa.
Endometrium położone jest bezpośrednio na błonie mięśniowej macicy i pokrywa je nabłonek. Zbudowane jest z tkanki łącznej, komórek nabłonka, nerwów, naczyń krwionośnych, komórek układu odpornościowego, a także gruczołów odpowiedzialnych za produkcję wydzieliny. Charakterystyczna budowa endometrium ma bezpośredni wpływ na jego funkcjonowanie i spełnianie określonej roli. Ma to związek z podziałem błony śluzowej macicy na warstwę podstawną i czynnościową (funkcjonalną). Warstwa podstawna endometrium charakteryzuje się stałą strukturą, która nie podlega modyfikacjom w czasie cyklu miesiączkowego. Stanowi ona swoistą bazę zapasową pod odbudowę warstwy czynnościowej. Jak można się już domyślić, to warstwa czynnościowa endometrium jest tą, w której zachodzą największe i najważniejsze zmiany podczas cyklu menstruacyjnego. Pod wpływem działania hormonów płciowych, zwiększa ona swoją grubość, a w jej strukturze rozrastają się naczynia krwionośne oraz różnorodne gruczoły oraz komórki. W ten sposób endometrium przygotowuje się do swojej kluczowej roli, czyli do stworzenia odpowiednich warunków na przyjęcie zarodka w macicy oraz dostarczenie mu składników niezbędnych do prawidłowego rozwoju. Jeśli jednak nie dojdzie do zapłodnienia i implantacji, to właśnie warstwa czynnościowa błony śluzowej macicy złuszcza się i zostaje wydalona, co objawia się comiesięcznym krwawieniem zwanym menstruacją. W tym momencie cały proces wraca do punktu wyjścia i rozpoczyna się odtwarzanie warstwy czynnościowej z warstwy podstawnej.

Zmiany w endometrium

Za wszelkie zmiany zachodzące w budowie endometrium odpowiadają wahania stężenia wspomnianych wcześniej żeńskich hormonów płciowych, w szczególności estrogenów i progesteronu. Te same związki mają wpływ na wszelkie regularne procesy zachodzące w ciele kobiety. Oznacza to, że przeobrażanie się błony śluzowej macicy jest sprzężone z poszczególnymi fazami cyklu menstruacyjnego. Cykl miesiączkowy liczy się od pierwszego dnia menstruacji do ostatniego dnia przed pojawieniem się kolejnego krwawienia. Dokładnie w tym samym czasie rozpoczyna się i kończy proces przebudowy endometrium, nazywany też cyklem macicznym lub cyklem endometrialnym. Biorąc pod uwagę zmiany hormonalne i zakładając, że cykl miesiączkowy trwa 28 dni, można wyróżnić w jego przebiegu cztery fazy:
• menstruację trwającą około 4-5 dni;
• fazę folikularną (wzrostową), która trwa około 9 dni;
• owulację, czyli jajeczkowanie, które zajmuje 1 dzień,
• fazę lutealną (wydzielniczą, sekrecyjną ), trwającą 14 dni.

Jeśli nie dojdzie do zapłodnienia, ciałko żółte powstałe w jajniku w wyniku uwolnienia komórki jajowej, zacznie zanikać, zmniejszy się wydzielanie wspomnianych hormonów, co wywoła zmiany wsteczne w błonie śluzowej. W wyniku zachodzących w tym czasie zaburzeń krążenia krwi w błonie śluzowej macicy, na około 1-2 dni przed miesiączką następuje tzw. okres niedokrwienia, który jest końcową częścią fazy sekrecyjnej. Niedługo po tym cykl zatacza koło i ponownie pojawia się krwawienie menstruacyjne.

Choroby endometrium

Zaburzenia miesiączkowania, dolegliwości bólowe związane z kobiecym cyklem, zbyt obfite lub skąpe krwawienia menstruacyjne czy problemy z zajściem w ciążę, mogą wskazywać na różne nieprawidłowości występujące w obszarze błony śluzowej macicy.
Endometrium narażone jest na wiele schorzeń, ale wśród najczęściej występujących można wymienić:
• zapalenie endometrium;
• rozrost endometrium;
• atrofia endometrium;
• rak endometrium;
• polipy endometrialne;
• zrosty endometrium.

Zapalenie endometrium to zmiany w obrębie śluzówki macicy o charakterze zapalnym. Są najczęściej wynikiem infekcji drobnoustrojami chorobotwórczymi (np. bakteriami) oraz zaburzeń mikroflory pochwy. Zapalenie może towarzyszyć innym schorzeniom. Może się również pojawić po zabiegach ginekologicznych czy na skutek powikłań po porodzie. Rozrost endometrium w większości przypadków dotyczy kobiet w okresie okołomenopauzalnym. Spowodowane jest zazwyczaj zaburzeniami w obszarze gospodarki hormonalnej. Rozrost błony śluzowej macicy nie leczony może doprowadzić do powstania nowotworu złośliwego endometrium (rozrost z atypią). Atrofia endometrium to z kolei schorzenie związane z zanikaniem komórek błony śluzowej macicy, co prowadzi do tego, że staje się ona zbyt cienka. Odpowiedzialne są za to zbyt mało aktywne estrogeny. Polip endometrialny to niewielki uszypułowany (w kształcie wypustki) fragment przerośniętej śluzówki macicy. Powstaje prawdopodobnie w wyniku zaburzeń hormonalnych. W większości przypadków endometrium polipowate na charakter niezłośliwy, ale może utrudniać zajście w ciążę. Zrosty endometrium to nabyte włókniste połączenia tkankowe występujące w jamie macicy, które prowadzą do zmniejszania się jej objętości. Pojawiają się zazwyczaj w wyniku powikłań po zabiegach ginekologicznych, porodach, łyżeczkowaniach czy stanach zapalnych. Zrosty o największym nasileniu, które prowadzą do całkowitego zarośnięcia się jamy macicy, noszą nazwę zespołu Ashermana. Diagnostyka schorzeń błony śluzowej macicy polega na zobrazowaniu jej w badaniu USG przezpochwowym oraz pobraniu materiału diagnostycznego z jamy macicy do badania histopatologicznego. Zabiegi umożliwiające uzyskanie tkanek endometrium to: biopsja aspiracyjna, wyłyżeczkowanie jamy macicy i histeroskopia.

Pamiętajmy, że żadne zaburzenia związane z funkcjonowaniem kobiecego cyklu nie są naturalne i mogą być objawem różnych chorób, w tym tych związanych z endometrium. Jeśli więc zauważysz jakiekolwiek niepokojące symptomy to nie czekaj i niezwłocznie skontaktuj się z naszą Kliniką w Siedlcach, w której można wykonać wszystkie wymienione zabiegi. Nie zapominaj również o badaniach profilaktycznych.